“Thành tích” là căn bệnh lâu năm, bảng điểm là gánh nặng của những đứa trẻ non nớt. Từ mấy thập kỷ nay phần lớn phụ huynh của Việt Nam đều mặc định thước đo đánh giá con trẻ là bảng điểm. Giáo dục Việt Nam bỏ qua sự cốt lõi của vấn đề nằm ở chỗ đưa ra thước đo chất lượng sai lầm dẫn đến bệnh thành tích, coi trọng bằng cấp. Thực sự nền giáo dục Việt Nam đã thất bại bởi không chú trọng đến sự tiếp thu thực sự của trẻ, trẻ học toán một cách nhồi nhét kiến thức và định hướng mù mờ.
Toán là môn học cần thiết cho sự phát triển tư duy, khả năng logic của trẻ, từ đó quyết định tương lai của đứa trẻ đó như thế nào. Việc triển khai chương trình giáo dục toán học tư duy đang vô cùng cấp thiết trước xu thế hội nhập. Gia đình và xã hội đều quan tâm đến vấn đề giáo dục, từng bộ môn trong hệ thống giáo dục để phục vụ cho việc tạo nên một thế hệ trẻ giỏi tư duy và thành thạo các kỹ năng sống. Trong bài viết này chúng tôi xin phép bàn luận sâu hơn về bộ môn Toán mầm non ở Việt Nam hiện nay cùng một vài so sánh với bộ môn này trên thế giới.
Ở các nước phát triển giáo dục môn toán đóng vai trò quan trọng, ví dụ toán mầm non của các quốc gia Mỹ, Nhật, Anh là tập trung vào việc giúp trẻ có nhiều phương án giải quyết vấn đề.
- Phương án 1: Trẻ độc lập giải quyết bài toán từ lý thuyết đơn giản đến thực tế để rèn luyện cho mình khả năng tự đánh giá, phân tích và định hướng.
- Phương án 2: Hợp tác với nhóm giải quyết vấn đề, bài toán cho nhóm sẽ bao quát hơn bài toán cho trẻ tự giải quyết.
Toán mầm non hay toán Tiếng Anh trẻ em ở Việt Nam cũng áp dụng theo hai phương án đó, nhưng bản chất của tư duy hơi truyền thống so với các quốc gia phát triển.
- Tư duy truyền thống khi dạy toán mầm non, toán Tiếng Anh trẻ em của Việt Nam.
Tư duy truyền thống khi dạy toán mầm non, toán Tiếng Anh trẻ em
- Bệnh thành tích:
“Thành tích” là căn bệnh lâu năm, bảng điểm là gánh nặng của những đứa trẻ non nớt. Từ mấy thập kỷ nay phần lớn phụ huynh của Việt Nam đều mặc định thước đo đánh giá con trẻ là bảng điểm. Giáo dục Việt Nam bỏ qua sự cốt lõi của vấn đề nằm ở chỗ đưa ra thước đo chất lượng sai lầm dẫn đến bệnh thành tích, coi trọng bằng cấp. Thực sự nền giáo dục Việt Nam đã thất bại bởi không chú trọng đến sự tiếp thu thực sự của trẻ, trẻ học toán một cách nhồi nhét kiến thức và định hướng mù mờ.
- Giáo dục rập khuôn, bị động.
Thực trạng hành vi xã hội Việt Nam hiện nay chính là kết quả của giáo dục rập khuôn, ví dụ trong khi học toán, trẻ em Việt Nam có cách học bị động “khoanh tay lên bàn, mắt nhìn lên bảng, lắng nghe cô giảng ngoan thật là ngoan”, giải toán theo cách cô giáo đưa ra, hầu như chỉ thay số vào tính toán. Không chỉ nói riêng môn toán, các môn khác cũng tương tự. Không ít lần cộng đồng mạng đã dở khóc dở cười vì bài văn miêu tả “ ông nội em rất ngoan ngoãn và biết trông nhà”.
- Không chú trọng hoạt động ngoại khóa và hoạt động nhóm.
Mọi hoạt động nhóm của trẻ em khi học toán ở Việt Nam đều là sự rập khuôn mặc dù học nhóm là tăng tương tác xã hội. Những dạng đề bài “đóng” theo mẫu và lý thuyết trẻ em Việt Nam làm rất tốt. Nhưng những dạng đề bài “mở” để phát triển tư duy và cái tôi đa phần học sinh Việt sẽ cảm thấy khó khăn.
- Hạn chế khả năng tư duy của trẻ khi học toán.
Ở các nước phát triển trên thế giới, mô hình Toán Tiếng Anh trẻ em và toán mầm non được áp dụng hầu hết trong chương trình đào tạo. Việc dạy toán cho trẻ em luôn được chú trọng, để trẻ có tư duy, sáng tạo và thông minh trong cách giải quyết vấn đề. Tư duy logic và toán học giúp trẻ định hướng rõ tương lai và hướng phát triển của bản thân mình. Còn gì tuyệt vời hơn khi một đứa trẻ biết mình thích gì, muốn gì và có kế hoạch sẽ đạt được những điều đó.
Hơn nữa tại những quốc gia có nền giáo dục phát triển, thuyết tương đối luôn được áp dụng. Phép toán luôn sinh ra kết quả có thể, ví dụ: 1+ 1 có thể bằng 2, còn ở chúng ta 1+ 1 chắc chắn phải bằng 2. Kết quả của phép toán được quyết định bởi nhiều yếu tố, chỉ có kết quả hợp lý với điều kiện, hoàn toàn không có kết quả tuyệt đối. Để tìm ra đáp án theo cách học toán hiện đại, trẻ em không còn lựa chọn nào khác ngoài tư duy.
- Làm cách nào để những đứa trẻ Việt Nam có tư duy toán học tốt hơn.
- Học hỏi những gì tinh túy nhất từ quốc tế.
Gần đây, những tổ chức giáo dục của Việt Nam đã và đang tiếp thu những phương pháp giáo dục mới, điển hình như môn Toán Tiếng Anh trẻ em, phong trào học toán Mỹ cũng đang phát triển.
- Nhìn vào những đất nước nghèo như chúng ta nhưng có nhiều nhân tài
“Hiền tài là nguyên khí của quốc gia”, hãy nói về Israel, một đất nước hiện nay vẫn còn âm ỉ với những cuộc nội chiến, ngoại chiến, nghèo tài nguyên thiên nhiên. Tuy nhiên, Israel là cái nôi để du học sinh Việt học hỏi, đặc biệt về ngành nông nghiệp và lâm nghiệp. Vì sao chúng ta nên học hỏi họ:
Dẫn chứng đầu tiên: Nhà bác học vĩ đại như Albert Einstein đã từng là ứng viên sáng giá cho chức tổng thống Israel (Israel làm một đất nước của người Do Thái, Albert Einstein là người Đức gốc Do Thái).
Dẫn chứng thứ hai: Người Do Thái chiến 41% giải thưởng Nobel kinh tế, 26% Nobel về Y học, 28% Nobel Vật Lý học của toàn thế giới (Wikipedia). Và những người Do Thái đã kiến tạo nên những cường quốc hùng mạnh như Mỹ, Anh, Pháp, Nhật, Đức.
Bí quyết của họ nằm ở phương pháp giáo dục, chẳng hạn Toán Tiếng Anh trẻ em, hay chỉ học toán đơn thuần cho tuổi mầm non luôn hiện đại và thực tiễn, khuyến khích tư duy “thoát ra khỏi vùng an toàn” để sáng tạo và nghiên cứu.
Trên đây là những phân tích của chúng tôi về cách trẻ em Việt Nam đang học toán như thế nào, một vài quan điểm so sánh, đưa ra phương án nhằm giải quyết những thực trạng cho giáo dục Việt Nam.
